ज्ञानेश्वरी अध्याय १३ वा ओव्या ५९४ ते ६१५ (अनासक्ती ,समचित्त अन्यन भक्ती , एकांत )

असक्तिरनभिष्वंगः पुत्रदारगृहादिषु।
नित्यं च समचित्तत्वमिष्टानिष्टोपपत्तिषु ॥ ९॥

ओव्या ५९४ ते ६१५ (अनासक्ती ,समचित्त अन्यन भक्ती , एकांत )

तरि जो या देहावरी, उदासु ऐसिया परी,
उखिता जैसा बिढारीं, बैसला आहे ॥ ५९४ ॥

उखिता=प्रवासी   बिढारीं,=मुक्काम (घर)  

कां झाडाची साउली, वाटे जातां मीनली,
घरावरी तेतुली, आस्था नाहीं ॥ ५९५ ॥

साउली सरिसीच असे, परी असे हें नेणिजे जैसें,
स्त्रियेचें तैसें, लोलुप्य नाहीं ॥ ५९६ ॥

आणि प्रजा जे जाली, तियें वस्ती कीर आलीं,
कां गोरुवें बैसलीं, रुखातळीं ॥ ५९७ ॥

प्रजा =मुले (ती आपल्याकडे वस्तीला आली)   

गोरुवें=गुरे

जो संपत्तीमाजी असतां, ऐसा गमे पंडुसुता,
जैसा कां वाटे जातां, साक्षी ठेविला ॥ ५९८ ॥

किंबहुना पुंसा, पांजरियामाजीं जैसा,
वेदाज्ञेसी तैसा, बिहूनि असे ॥ ५९९ ॥

पांजरि=पिंजरा

एऱ्हवीं दारागृहपुत्रीं, नाहीं जया मैत्री,
तो जाण पां धात्री, ज्ञानासि गा ॥ ६०० ॥

धात्री=अधिष्ठान जमीन मुक्काम  

महासिंधू जैसे, ग्रीष्मवर्षीं सरिसे,
इष्टानिष्ट तैसें, जयाच्या ठायीं ॥ ६०१ ॥

कां तिन्ही काळ होतां, त्रिधा नव्हे सविता,
तैसा सुखदुःखीं चित्ता, भेदु नाहीं ॥ ६०२ ॥

जेथ नभाचेनि पाडें, समत्वा उणें न पडे,
तेथ ज्ञान रोकडें, वोळख तूं ॥ ६०३ ॥


मयि चानन्ययोगेन भक्तिरव्यभिचारिणी।
विविक्तदेशसेवित्वमरतिर्जनसंसदि ॥ १०॥


आणि मीवांचूनि कांहीं, आणिक गोमटें नाहीं,
ऐसा निश्चयोचि तिहीं, जयाचा केला ॥ ६०४ ॥

शरीर वाचा मानस, पियालीं कृतनिश्चयाचा कोश,
एक मीवांचूनि वास, न पाहती आन ॥ ६०५ ॥

पियालीं =प्राशन केले  कोश=शपथ

किंबहुना निकट निज, जयाचें जाहलें मज,
तेणें आपणयां आम्हां सेज, एकी केली ॥ ६०६ ॥

रिगतां वल्लभापुढें, नाहीं आंगीं जीवीं सांकडें,
तिये कांतेचेनि पाडें, एकसरला जो ॥ ६०७ ॥

मिळोनि मिळतचि असे, समुद्रीं गंगाजळ जैसें,
मी होऊनि मज तैसें, सर्वस्वें भजती ॥ ६०८ ॥

सूर्याच्या होण्यां होईजे, कां सूर्यासवेंचि जाइजे,
हें विकलेपण साजे, प्रभेसि जेवीं ॥ ६०९ ॥

पैं पाणियाचिये भूमिके, पाणी तळपे कौतुकें,
ते लहरी म्हणती लौकिकें, एऱ्हवीं तें पाणी ॥ ६१० ॥

जो अनन्यु यापरी, मी जाहलाहि मातें वरी,
तोचि तो मूर्तधारी, ज्ञान पैं गा ॥ ६११ ॥

आणि तीर्थें धौतें तटें, तपोवनें चोखटें,
आवडती कपाटें, वसवूं जया ॥ ६१२ ॥

धौतें=तळे कपाटें=गुहा

शैलकक्षांचीं कुहरें, जळाशय परिसरें,
अधिष्ठी जो आदरें, नगरा न ये ॥ ६१३ ॥

शैलकक्षांचीं=पर्वतराजी   कुहरें=दऱ्या

बहु एकांतावरी प्रीति, जया जनपदाची खंती,
जाण मनुष्याकारें मूर्ती, ज्ञानाची तो ॥ ६१४ ॥

आणिकहि पुढती, चिन्हें गा सुमती,
ज्ञानाचिये निरुती-, लागीं सांगों ॥ ६१५ ॥

https://dnyaneshwariabhyas.blogspot.in

by डॉ. विक्रांत तिकोणे
***********************************************