ज्ञानेश्वरी अध्याय १८ वा, ओव्या १ ते १० मोक्षसंज्ञासयोगः

 

ज्ञानेश्वरी / अध्याय अठरावा / संत ज्ञानेश्वर

ओव्या १ ते १०

॥ ॐ श्री परमात्मने नमः ॥
॥ अथ श्रीमद्भगवद्गीता ॥
। अष्टादशोऽध्यायः - अध्याय अठरावा |।
। मोक्षसंज्ञासयोगः।

जयजय देव निर्मळ | निजजनाखिलमंगळ |
जन्मजराजलदजाळ | प्रभंजन ॥ १ ॥

निज=आपली जन= लोक खिलमंगळा=सर्व मंगळ मंगला करणारा

जरा=वृद्धपण जलद= मेघ  जाळ= समूह

प्रभंजन=वायु

जयजय देव प्रबळ | विदळितामंगळकुळ |
निगमागमद्रुमफळ | फलप्रद ॥ २ ॥

विदळिता=नाश करणारा  मंगळ =अमंगळ  

निगम+वेद आगम =शास्त्रे  द्रुमफळ=वृक्षाचे फळ

जयजय देव सकल | विगतविषयवत्सल |
कलितकाळकौतूहल | कलातीत ॥ ३ ॥

विगतविषय=विषय दूर अथवा नष्ट  केलेल्या साठी वत्सल  

कलित काळकौतूहल =अंकित काळक्रीडा       कलातीत=परिपूर्ण

जयजय देव निश्चळ | चलितचित्तपानतुंदिल |
जगदुन्मीलनाविरल | केलिप्रिय ॥ ४ ॥

निश्चळ =स्थिर

चलितचित्तपानतुंदिल चंचल चित्ताचे पान करून दोंद पुष्ट

जगदुन्मीलना=जगत उत्पत्ति विरल=अखंड   केलिप्रिय=क्रीडाप्रिय

जयजय देव निष्कळ | स्फुरदमंदानंदबहळ |
नित्यनिरस्ताखिलमळ | मूळभूत ॥ ५ ॥

निष्कळ = निष्कपट  स्फुरदमंदानंद= स्वयंप्रकाशने स्फुरीत होणारा आनंद

बहळ=विपुल

नित्य=सदा निरस्त =नाश करणारा खिलमळ=सर्व मळ   

मूळभूत=जगताचे मूळ आधार अधिष्ठान

जयजय देव स्वप्रभ | जगदंबुदगर्भनभ |
भुवनोद्भवारंभस्तंभ | भवध्वंस ॥ ६ ॥

जगदंबुदगर्भनभ =जगतरूपी मेघाचे जे गर्भ आकाश   

भुवनोद्भवारंभस्तंभ=जगत उद्भव आरंभचा खांब

भवध्वंस=संसार नाश करणारा

जयजय देव विशुद्ध | विदुदयोद्यानद्विरद |
शमदम\-मदनमदभेद | दयार्णव ॥ ७ ॥

विदुदयोद्यानद्विरद=ज्ञानाच्या अरण्यातील (अविद्यारूपी)हत्ती चा विनाश करणारा

शमदम= या साधनेने  

जयजय देवैकरूप | अतिकृतकंदर्पसर्पदर्प |
भक्तभावभुवनदीप | तापापह ॥ ८ ॥

देवैकरूप=भेदरहित, एकरूप

अतिकृत= हरण करणारा कंदर्प= मदन   सर्पदर्प =सर्पाचा गर्व

तापापह=ताप विनाशक

जयजय देव अद्वितीय | परीणतोपरमैकप्रिय |
निजजनजित भजनीय | मायागम्य ॥ ९ ॥

परीणतो=विवेकी पवित्र विरागी पुरूषांना

परमैकप्रिय=परम प्रिय

निजजनजित=भक्त वश

जयजय देव श्रीगुरो | अकल्पनाख्यकल्पतरो |
स्वसंविद्रुमबीजप्ररो | हणावनी ॥ १० ॥

अकल्पनाख्य=ज्याची कपल्णा करता येत नाही अश्या

(निर्विकल्प ब्रह्मप्राप्तीकरून) देणारा  कल्पवृक्ष

स्वसंविद्रुमबीज=आत्मज्ञान रूपी वृक्षाचे बीज

प्ररो- | हणावनी=उत्पती स्थान (रुजवायची जागा )_

**********************************************

http://dnyaneshwariabhyas.blogspot.in/

by dr. vikrant tikone